Куртмамбетова
Сабина (11 сыныф талебеси)
Улу Гъалебенинъ къараманы
Аилемнинъ
фотоальбомыны саифелегенде
Улу Гъалебенинъ
къараманы
Якъында,
акъшам устю, биз къартанам иле чай ичип отура эдик. Тышарыда авасы сувукъ ве
къаранлыкъ эди.
Меним
назарым раф устюнде яткъан мор тюсте, къадифели бир къутучыкъкъа
бензеген бир шейге тюшти.
Къартана, бу
недир, деп сорадым мен? «Бу бизим аиле альбомымыз», - деди къартанам! О, альбомны
рафтан элине алып тизине къойды ве биринджи саифесини ачты .
Козьлерим
огюнде кокюсюнде чокътан чокъ орденлери олгъан,
дюльбер юзьлю, джиддий бир назарнен бакъкъан йигитинъ фоторесимини
корьдим. Мен оны бирден таныдым. Бу бизим аилемизнинъ гъуруры олгъан къараман
Иса къартдедем эди. Эльбетте, къартдедемнинъ аяты акъкъында битамдан чокъ
икяелер эшиттим . Сизге де къараманий такъдирини беян этмеге истейим .
Къартдедем
Септаров Иса 1924 сенеси, сентябрь 9 Къырымнынъ Бурнаш
коюнде (шимди Нижнегорск районынынъ Уваровка коюнде) догъды.
Къоранталары
чокъбалалы олгъаны ичюн, къартдедем балалыкътан айван бакъмагъа, эв ишлеринде
ана-бабасына ярдым этмеге меджбур олгъан.
16 яшына
кельгенде айвансыравджылыкъта баягъы теджрибеси олгъан. Амма тасиль меселесине кельгенде вазиет агъыр
экен. Койлеринде тек башлангъыч тасиль мектеби бар экен. Онынъ ичюн Иса дерт йыллыкъ мектепни битирген. Амма бу ал
онынъ келеджек аятына ич тесир этмеген.
Улу Джиан
дженки башлагъанынен 16 яшындаки Иса къартдедем бабасынен берабер айван малыны
Кубаньгъа еллатмакъ ичюн мобилизация олунгъанлар. Амма экинджи кере айванларны
паромдан кечирген вакъытта апансыздан
"Юнкерс" учакълары келип паромны бомбалагъанлар. Бахтларына, олар
экиси де сагъ къалгъанлар.
Бу вакъиадан
сонъра Иса тюшюнген ве гонъюлли язылып (доброволец) джебеге кетмеге къарар алгъан. Старо Руссия янында
тешкиль олунгъан 174 мотострелковый дивизиягъа елланылгъан. О вакъыт Иса даа 18
яшыны толдурмагъан. Озь истегинен о дивизион разведкасына язылгъан. Бойлеликле,
онынъ мешакъатлы, агъыр дженкявер омюр еллары башланды…
Бу аят ёлунда
не къадар олюм ве якъын инсанларны джоюв киби аджджы дуйгъуларны ис этмеге
меджбур олды Иса, акъылгъа зарар.
Шукюрлер олсун, янында эр вакъыт таянч ве дестек олгъан, ярдым элини узаткъан
достлары олгъан. Аркъадаш оларакъ берабер окоп къазгъан, бир тилим отьмекнен
пайлашкъанлар. Олар эписи чешит миллет векиллери олып Исаны онынъ батырлыгъы ве
садыкълыгъы ичюн урьмет эте эдилер
ве «разведчик-татарин» деп
адландыргъан эдилер. Дефаларджа командир Дёмин ве замполит
Устинов оны макътап, медалллер иле мукяфатлай эдилер.
Иса хызмет
эткен дивизиясы Украина, Белоруссия,
Польша, Австрия, Венгриянынъ азат этюв джебелеринде иштирак эте. Олар Варшава,
Будапешт ве, ниает, Берлин, Рейхстагны
алдылар! Иса озю эки дефа Гитлернинъ
бункеринде олгъан.
1944 сененинъ
март айында, о хызмет эткен болюги
Берлиннинъ четинде ерлешкен эди, сонъра Тбилисиге елланылды. Амма Иса демобилизация олды. Къырымгъа, эвге къайтып о
аилесини, сой-сопларыны, достларыны-бутюн халкъыны Ана-Ватанындан сюргюн этильгенлери акъкъында
къара хаберни эшитти.
Ватанына хызмет этювде буюк ярарлыкълар
косьтерип, Иса эки кере яраланды. О дерт Къызыл йылдыз орденине, Шан-Шурет
ордены ве чокътан-чокъ медаллерге, командарлыкъларнынъ, Сталин ве
Жуковнынъ тешеккюрнамелерине наиль олгъан.
Амма онынъ япкъан
къараманлыкълары эписи унутылды. Къырымгъа, озь эвине онъа ел къапалы эди.
Иса
Узбекистаннынъ Наманган областине, Уч-Къургъан къасабасына тюшкен.
Памукъчылыкъ заводында, сонъра къуруджулыкъ бригаданынъ ёлбашчысы олып чалышты.
Чокъ вакъыт девамында о гидроэлектростанция къуруджылыгъында чалышты
(Уч-Курганск, Токтагульск, Курупсайкой).
1947 сенеси
исе Иса озь севгилисини расткетирди ве эвленди. Оларнынъ учь эвляды
олды: бир огълан ве эки къыз. олардан бириси - меним севимли
битачыгъым. Пенсиягъа (нефакъагъа) чыкъкъан сонъ, Иса къартдедем 5
йыл девамында Ветеранлар Шурасынынынъ ишинде ёлбашчылыкъ япты.
Сонъра,
ниает, озь Ватанына къайтмагъа къысмет
олды. Агъыр, мешакъатлы омюр елунынъ сонъки куньлерини Къырмда-Ана топрагъында
кечирди. Иса Септаров 1999 сенеси вефат этти. О Белогорск районынынъ Зуя
мезарлыгъында дефн этильди.
Чокъ языкъ ки,
манъа къартдедемни корьмеге къысмет олмады, чюнки мен 1999 сенеси догъдым. Амма
балалыкътан мен эвимизде онынъ япкъан къараманлыкълары ве алидженаплыгъы
акъкъында чокъ икяелер эшиттим.
Мен даима
къартдедемнинъ япкъан къараманлыкълары ичюн гъурур дуям. О бизим шимдики тынч
аятымыз ичюн джан берген инсанлардан бириси эди. Биз бутюн аилемиз иле, Иса къартдедемнинъ къараманий аяты огюнде баш эгемиз ве гъурур
дуямыз. Алла рахмет эйлесин.
Куртмамбетова
Сабина,
МБУМ "Мектеп-лицей"нинъ 11 сыныф талебеси
Комментариев нет:
Отправить комментарий